UKŁAD ODDECHOWY
I DROGI ODDECHOWE
A) JAMA NOSOWA
-pierwsze 1,5cm pokryte skórą z włosami, gruczołami potowymi
(wszystkimi przydatkami charakt. dla skóry)
-nabłonek migawkowy, błona śluzowa, błona podśluzowa(1l wydzieliny śluzowej)
-rola: - nawilżanie,
- oczyszczanie z pyłów, zanieczyszczeń, (zanieczyszczenia mniejsze niż 10μm mogą dostać
się do płuc, zanieczyszczenia większe niż 10μm – przesuwane są do gardła)
- ogrzewanie wdychanego powietrza (np. wdychane powietrze o temp.6oC do temp.30oC)
- okolica węchowa o powierzchni ok. 6cm2
wysłana nabłonkiem wielorzędowym, w którym występują trzy typy komórek: podporowe, węchowe, podstawne (mało zróżnicowane, mogą przekształcić się w k. podporowe)
k. węchowe tworzone są przez neurony 2-biegunowe, u człowieka występuje ich 100mln, jedna komórka węchowa rozpoznaje jeden typ substancji zapachowej, maja zdolność podziału przez całe życie.
B)ZATOKI PRZYNOSOWE –wyścielone błoną śluzową, słabo ukrwione- utrudnia dostęp leków
C) GARDŁO
-część nosowa – nabłonek wielorzędowy urzęsiony
-pozostałe części – nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący
D) KRTAŃ - 5cm dł., szkielet chrzęstny (chrząstka szklista i sprężysta)
-nabłonek wielorzędowy, migawkowy
-na strunach głosowych i na przedniej powierzchni nagłośni – nabłonek wielowarstwowy płaski
(tu często nowotwory)
E) TCHAWICA – 12cm dł., 1,5cm średnicy
-tkanka chrzęstna szklista tworzy półksiężycowate pierścienie (od15 do20) od tyłu połączone częścią błoniastą(utworzoną przez tkankę mięśniową gładką i tkankę łączną wiotką)
-ścianki tchawicy tworzą warstwy:
- nabłonek wielorzędowy migawkowy
- błona podśluzowa (zawiera liczne gruczoły cewkowo-pęcherzykowe)
- przydanka (od zewnątrz, umożliwia połączenie tchawicy z sąsiadującymi narządami)
Typy komórek tchawicy
a)migawkowe (250 rzęsek)
b) kubkowe
c) podstawne (rezerwa dla pozostałych typów komórek, duża aktywność mitotyczna)
d) k. szczoteczkowe z mikrokosmkami (rola receptorów)
e) dokrewne (z licznymi ziarnistościami wydzielającymi hormony regulujące czynność wydzielniczą k. kubkowych)
f) k. Langerhansa (prezentują antygen)
g) napływowe np. limfocyty (reagują na infekcję)
F) OSKRZELA - główne (zbudowane podobnie jak tchawica)
- płatowe
- wyścielone nabłonkiem migawkowym, im mniejsza średnica oskrzela, tym niższe komórki
nabłonka migawkowego
- w ściance występują mięśnie gładkie, kurczą się pod wpływem pobudzenie nerwem błędnym autonomicznego układu nerwowego, pod wpływem histaminy lub alergenów
-wytwarzany lizozym
G) OSKRZELIKI
Średnica< lub = 1mm
- brak chrząstek i gruczołów w błonie podśluzowej
- nabłonek jednowarstwowy walcowaty aż do sześciennego
- wzrasta szerokość błony mięśniowej
-blaszka właściwa bardzo cienka
TYPY KOMÓREK NABŁONKOWYCH OSKRZELIKÓW:
-k. urzęsione
-k. oskrzelikowe (bez rzęsek), regulują gospodarkę wodno-elektrolitową płuc
-k. z mikrokosmkami (funkcje receptoryczne)
-k. ziarniste (komórki rozproszonego układu dokrewnego)
II CZĘŚĆ ODDECHOWA
A) OSKRZELIKI ODDECHOWE - Średnica 0,3mm
- w ścianie występują pęcherzyki płucne
- nabłonek jednowarstwowy sześcienny
-dobrze wykształcona błona mięśniowa gładka
B) PĘCHERZYKI PŁUCNE - 300mln, 70-90 m2
- średnica jednego pęcherzyka – 200 μm
- -przegrody międzypęcherzykowe
- powierzchnia naczyń włosowatych występujących w przegrodach - 140m2
-nabłonek płucny (oddechowy) złożony z trzech typów PNEUMOCYTÓW:
a) pneumocyty typu I - 90% , umożliwiają wymianę gazową pomiędzy powietrzem a krwią
b) pneumocyty typu II - wytwarzają SURFAKTANT, stanowią prekursory pozostałych pneumocytów
c) pneumocyty typu III – nieliczne, funkcja chemoreceptorowa
- w nabłonku występują makrofagi płucne zawierające sfagocytowane np.: pyły, erytrocyty, nadmiar surfaktantu, są usuwane przez drogi przewodzące powietrze lub obumierają w tkance łącznej przegród międzypęcherzykowych
surfaktant
-zawiera w składzie: węglowodany, fosfolipidy, białka (wytwarzany od 28 tygodnia życia płodowego, od tej pory mówimy o dojrzewaniu płuc)
-zmniejsza napięcie powierzchniowe
-zapobiega zapadaniu się pęcherzyków podczas wydechu (zapobiega niedodmie)
-ułatwia rozszerzanie podczas wdechu
-zapobiega przesiąkaniu płynów
schorzenie spowodowane brakiem surfaktantu – zespół błon szklistych
BARIERA KREW-POWIETRZE
-surfaktant
-pneumocyty
-błona podstawna pęcherzyków płucnych 0,6 μm
-błona podstawna śródbłonka
-cytoplazma komórek naczyń włosowatych
OPŁUCNA
a) opłucna trzewna – pokrywa płaty płucne, pokryta nabłonkiem płaskim
b) opłucna ścienna – wyściela klatkę piersiową, pokryta nabłonkiem płaskim
pomiędzy opłucna trzewną i ścienną – JAMA OPŁUCNOWA + PŁYN SUROWICZY
|
